اُتیسم

از تشخیص تا درمان

اگر می‌خواهید بدانید اوتیسم چیست، باید گفت اختلال اوتیسم یا طیف اوتیسم (ASD) یک اصطلاح گسترده است که پزشکان از آن برای توصیف گروهی از اختلالات رشدی عصبی استفاده می‌‌کنند. این اختلالات با مشکلات ارتباطی و تعامل اجتماعی مشخص می‌شوند. افراد مبتلا به ASD اغلب علائم یا الگوهای رفتاری محدود، تکراری و کلیشه‌ای را نشان می‌دهند. اصطلاح «طیف» در این تعریف بازتاب‌دهنده این حقیقت است که علائم در بین افراد مختلف متفاوت است و انواع و شدت متغیری دارد. اوتیسم در پسران چهار برابر دختران است.

انواع بیماری اوتیسم چیست؟

با توجه به آمار DSM راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ، اختلال اوتیسم را می‌توان به چند دسته زیر تقسیم کرد:

با یا بدون همراهی اختلالات فکری

با یا بدون اختلال زبانی

مرتبط با یک بیماری پزشکی یا ژنتیکی شناخته‌شده یا یک عامل محیطی

همراه با اختلال عصبی، روانی یا رفتاری دیگر

با کاتاتونیا ( (Catatonia ، نوعی اختلال روانی که در طی آن بیمار درک درستی از محیط و اطرافیان خود ندارد

یک فرد می‌تواند به یک یا چند مورد از این اختلالات، مبتلا شود.

قبل از DSM-5، برای افراد در طیف اوتیسم ابتلا به یکی از اختلالات زیر تشخیص داده می‌شد:

اختلال اوتیسم

سندرم آسپرگر (Asperger’s syndrome)

اختلال فراگیر رشد طبقه‌ بندی نشده (PDD-NOS)

اختلال از هم گسیختگی کودکی

علائم بیماری اوتیسم چگونه است؟

علائم اوتیسم معمولاً در اوایل کودکی، بین ۱۲ تا ۲۴ ماهگی مشهود است. با این حال، علائم ممکن است زودتر یا دیرتر ظاهر شوند. نشانه‌های اولیه ممکن است شامل تاخیر قابل توجه در گفتار یا پیشرفت اجتماعی باشد. DSM-5 علائم اوتیسم را به ۲ دسته تقسیم می‌کند:

۱- مشکلات ارتباط و تعامل اجتماعی

این مورد می‌تواند شامل مشکلات زیر باشد:

مسائل مربوط به ارتباطات، از جمله مشکلات به اشتراک‌گذاری احساسات، به اشتراک گذاشتن علایق یا حفظ مکالمه قبلی و بعدی

مشکلات ارتباط غیر کلامی، مانند مشکل در حفظ ارتباط چشمی یا خواندن زبان بدن.

دشواری در توسعه و حفظ روابط

کودکان اوتیستیک در برقراری ارتباط چشمی مشکل دارند.

۲- الگو‌های محدود یا تکراری از رفتار یا فعالیت‌ها

در این حالت نشانه‌های زیر را در بیماران می‌بینید:

حرکات تکراری، جنبیدن یا الگو های گفتاری

پایبندی سفت و سخت به روال‌ها یا رفتارهای خاص

افزایش یا کاهش حساسیت به اطلاعات حسی خاص از محیط اطراف خود، مانند واکنش منفی به یک صدای خاص

علائم یا دغدغه‌های ثابت

شدت علائم اوتیسم بسیار متغیر است. اما نقص در مهارت‌های اجتماعی در افراد دچار این اختلال ثابت است. ممکن است والدین کودک مبتلا به اوتیسم متوجه شوند که نوزاد آن‌ها تماس چشمی برقرار نمی‌کند یا واکنشی به آن‌ها نشان نمی‌دهد.

علت اوتیسم چیست؟

علت دقیق ASD نا‌شناخته است. با این حال پزشکان فاکتورهای زیر را در بروز این بیماری موثر می‌دانند:

سابقه خانوادگی

جهش‌های ژنتیکی

فرزندآوری در سنین بالا

وزن کم هنگام تولد

قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین و سموم محیطی

سابقه عفونت‌های ویروسی

قرار گرفتن جنین در معرض دارو های والپروئیک اسید (Depakene) یا تالیدومید (Thalidomid)

خصوصیات اوتیسم چیست؟

این بیماری معمولا قبل از سه سالگی بروز پیدا می‌کند و علائم آن می‌تواند بسیار گیج‌کننده باشد. زیرا برخی کودکان مبتلا به اوتیسم ظاهرا تا قبل از شروع بیماری، رشد نرمالی دارند.

اگر چه شدت علائم در افراد مختلف بسیار متنوع است. اما اختلالات نامتغیری در مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی همه افراد مبتلا نیز وجود دارد. به عنوان مثال برخی کودکان مبتلا به اوتیسم هرگز در طول زندگی خود صحبت نمی‌کنند. همچنین بیش‌تر کودکان مبتلا به اوتیسم علاقه‌های محدود و رفتارهای تکرارشونده‌ای از خود نشان می‌دهد.

والدین ممکن است متوجه این موضوع شوند که نوزادشان از برقراری تماس چشمی خودداری می‌کند یا پاسخی به آن نمی‌دهد و یا ایجاد پیوند عاطفی با آن‌ها برایش مشکل است. کودکان مبتلا به اوتیسم پاسخ‌های نامعمولی به تجربیات حسی دارند و ممکن است تنها به صداها، بافت‌ها، بوها یا طعم‌های خاصی حساس باشند. آن‌ها ممکن است در هماهنگی حرکتی نقص داشته باشند و عضلات‌شان ضعیف باشند.

کودکان مبتلا به اوتیسم، ممکن است بسیاری از رفتارهای تکرار‌شونده، مانند به هم زدن دست‌ها، تکان دادن اندام‌های بدن و یا در آوردن صدا را در اوایل زندگی داشته باشند.

آن‌ها ممکن است اشیا را بارها به ترتیب بچینند و بهم بزنند. برخی کودکان با حرکاتی مکرر مانند گاز گرفتن دست و ضربه به سر به خود آسیب می‌زنند.

سه سطح اوتیسم چیست؟

هر فرد مبتلا به اوتیسم، تجربه‌ منحصربه‌فردی دارد. اما پزشکان عموما افراد مبتلا به اوتیسم را با توجه به شدت نقایص اجتماعی و رفتارهای بازدارنده به سه سطح تقسیم می‌کنند:

افرادی که در انتهای طیف و در بخش خفیف آن هستند. آنها دشواری‌های اندکی در تعاملات اجتماعی دارند.

افرادی که در وسط طیف قرار دارند، با چالش‌های میان فردی بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند و مشکل زیادی در ایجاد تغییر دارند.

افرادی که شکل شدیدتری از اوتیسم را دارند، ممکن است ناتوانی‌های فکری نیز داشته باشند. این افراد همچنین ممکن است قادر به صحبت کردن نباشند و یا از نورها، صداها و بافت‌های به خصوصی به شدت احساس ناراحتی کنند. اوتیسم شدید می‌تواند به رفتارهای پرخاشگرانه، خشن و تکرارشونده‌ای مانند زدن سر به دیوار یا حمله به دیگران منجر شود. قرار گرفتن در موقعیت‌های بسیار خطرناک نیز می‌تواند به بستری شدن فرد منجر شوند.

تحقیقات نشان داده است که ۱۱ درصد افراد مبتلا به اوتیسم پیش از رسیدن به بزرگسالی بیماری‌های متنوعی مانند صرع، اضطراب، مشکلات گوارشی یا مشکلات خواب را تجربه می‌کنند.

اوتیسم چگونه درمان می‌شود؟

هیچ روش درمانی برای اوتیسم وجود ندارد، اما به اعتقاد کارشناسان روانشناسی و متخصصان روانپزشکی روش‌های درمانی زیر می‌توانند به افراد کمک کنند که حس بهتری داشته باشند:

رفتار درمانی

بازی درمانی

کار درمانی

فیزیوتراپی

گفتار درمانی

درمان‌های جایگزین autism چیست؟

این تکنیک‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

ویتامین‌های با دوز بالا

آهن زدایی (chelation therapy)، که شامل زدودن فلزات از بدن است

درمان با اکسیژن پرفشار

ملاتونین برای رفع مشکلات خواب

آیا رژیم غذایی می‌تواند بر اوتیسم تاثیر بگذارد؟

هیچ رژیم غذایی خاصی برای افراد مبتلا به ASD وجود ندارد. اساس رژیم غذایی اوتیسم اجتناب از مواد افزودنی مصنوعی است. این موارد شامل مواد نگهدارنده، رنگ‌ها و شیرین‌کننده‌ها است. رژیم غذایی اوتیسم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

میوه و سبزیجات تازه

مرغ بدون پوست

ماهی

چربی اشباع نشده

مقدار زیادی آب

رژیم بدون گلوتن. گلوتن پروتئینی است که در مواد غذایی مانند گندم و جو وجود دارد. آنها معتقدند كه این پروتئین می‌تواند باعث ایجاد التهاب و عوارض جانبی در بدن بیماران مبتلا به ASD شود.

چک لیست اصلاح شده ی اتیسم طفولیت

Modified Checklist for Autism in Toddlers (M-CHAT)

نام ونام خانوادگی آزمودنی:....................................... سن:................... تاریخ:.........................…

نام و نام خانوادگی آزماینده:............................................ نسبت آزماینده با آزمودنی:...........................…

لطفاً موارد ذیل را با توجه به رفتار معمول کودک تکمیل نمایید. سعی کنید به تمامی سوالات پاسخ دهید. چنانچه رفتاری به ندرت اتفاق می افتد (مثلاً اگر رفتار مذکور را یک یا دو بار مشاهده کرده اید) نادیده بگیرید.

آیا کودک شما از پریدن، تاب خوردن و امثال آن روی زانوها و لذت می برد؟

خیر

آیا کودک شما به سایر کودکان علاقه (توجهی) نشان می دهد؟

خیر

آیا کودک شما دوست دارد از برخی جاها مانند پله بالا برود؟

خیر

آیا کودک شما از قایم موشک بازی لذت می برد؟

خیر

آیا کودک شما معمولاً بازی های نمادین مانند عروسک بازی، صحبت با تلفن یا سایر بازی ها از این نوع انجام می دهد؟

خیر

آیا کودک شما معمولاً برای خواستن چیزی از انگشت سبابه ی خود استفاده می کند؟

خیر

آیا کودکتان برای اشاره کردن و یا نشان دادن برخی چیز های مورد علاقه از انگشت سبابه اش استفاده می کند؟

خیر

آیا کودک شما به طور مناسبی با اسباب بازی های ریز بدون آنکه آنها را به دهانش ببرد و یا پرت کند، بازی می کند؟

خیر

آیا کودک شما معمولاً اشیایی را برای نشان دادن به شما(والدین) می آورد؟

خیر

10.

آیا کودک شما بیش از دو بار شما را با نگاه جستجو می کند؟

خیر

11.

آیا معمولاً به نظر می رسد کودک شما حساسیت بیش از اندازه به صداها دارد؟ (مانند گرفتن گوشها با دست)

بلی

12.

آیا کودک شما در پاسخ به نگاه یا تبسم شما، لبخند می زند؟

خیر

13.

آیا کودکتان از شما تقلید می کند؟ (مثلاً اگر شما حالتی به صورت خود بدهید، آیا کودک شما آن را تقلید می کند؟)

خیر

14.

آیا زمانی که کودکتان را صدا می کنید به اسم خود واکنش نشان می دهد؟

خیر

15.

آیا زمانی که یک اسباب بازی را به کودکتان نشان می دهید به آن توجه می کند؟

خیر

16.

آیا کودک شما می تواند را برود؟

خیر

17.

آیا کودکتان به چیز هایی که شما نگاه می کنید، نگاه می کند؟

خیر

18.

آیا کودک شما با انگشت خود حرکات غیر عادی نزدیک صورتش ایجاد می کند؟

بلی

19.

آیا کودکتان سعی می کند توجه شما را به فعالیت های خود جلب نماید؟

خیر

20.

آیا تا به حال فکر کرده اید کودکتان ناشنوا است؟

بلی

21.

آیا کودک شما می تواند حرف های دیگران را درک کند؟

خیر

22.

آیا کودک شما برخی اوقات به چیز نامشخصی خیره می شود و یا گاهاً رفتار های بدون هدفی (سرگردانی)نشان می دهد؟

بلی

23.

آیا کودکتان به طور نا آشنایی به صورت شما نگاه می کند و یا بطور عجیبی واکنش شما را بررسی می کند؟

خیر

امتیاز پرسش های اصلی:....................... امتیاز کل:...................…

Modified Checklist for Autism in Toddlers (M-CHAT)

این پرسشنامه نوع اصلاح شده ی نسخه ی اصلی چک لیست اتیسم طفولیت(CHAT) بوده و حاوی 23 سوال با پاسخ های بلی/ خیر می باشد که جهت غربالگری اختلال اتیسم در کودکان 16 تا 30 ماه مورد استفاده قرار می گیرد.

دستورالعمل امتیاز دهی

چنانچه 2 مورد یا بیشتر از پرسش های اصلی(2، 7، 9، 13، 14 و 15 )و یا 3 سوال از مجموع کل سوالات، صحیح باشد تشخیص تایید می شود. (جهت تایید تشخیص بایستی سوالات 11، 18، 20 و 22 جواب مثبت(بلی) و سایر سوالات جواب منفی(خیر) داشته باشند). به عبارتی در صورت تفاوت جواب امتیاز آزمودنی صفر(0) و در صورت مشابه بودن جواب امتیاز یک(1)- مطابق جدول ذیل- منظور می گردد و چنانچه مجموع نمرات 3 یا بیشتر از آن بود و یا چنانچه در سوالات اصلی امتیاز آزمودنی 2 یا بیشتر بود، کودک در معرض اتیسم قرار دارد. لازم به ذکر است علیرغم معنادار بودن امتیازات، ممکن است آزمودنی واجد تشخیص اختلالات طیف اتیسم نباشد، ولیکن در این موارد احتمال وجود تاخیر یا اختلالات رشدی بایستی مدنظر قرار گیرد. همچنین در صورت تایید تشخیص اختلالات طیف اتیسم با آزمون مذکور، بایستی بررسی های تخصصی دیگری نیز توسط متخصصین به عمل آید. اجرای مجدد آزمون به فاصله ی 1 ماه می تواند تایید کننده نتیجه ی اولیه باشد. بهتر است برای تایید تشخیص در صورت مثبت بودن نتایج از آزمون های دیگری مانند مقیاس درجه بندی اتیسم کودکی (CARS=Childhood autism Rating Scale)، مصاحبه ي تشخيص افتراقي اتيسم (Autism Diagnosis Interview=ADI)، پرسشنامه ي غربالگري اتيسم (Autism Screening Questionnaire) استفاده شود.